De missie van het European Chemicals Agency (ECHA) is om samen met partners te werken aan veilig gebruik van chemicaliën. In dat opzicht is PFAS voor ECHA een sleuteldossier. Nog niet eerder werd er zo’n groot dossier ingediend. Het gaat niet alleen om de hoeveelheid stoffen maar ook om de hoeveelheid aan producten en de hoeveelheid aan gebruikers.
Peter van der Zandt is directeur risicomanagement bij ECHA en legt uit wat er nodig is om tot een verbod op, in dit geval, meerdere PFAS-stoffen te komen.
De missie van ECHA is om samen met partners te werken aan veilig gebruik van chemicaliën.
STAP 1: Voorbereiding en Registry of Intention
Om de productie en gebruik van stoffen te beperken stelt een lidstaat, of ECHA op verzoek van de Europese Commissie, een restrictiedossier op. In zo’n dossier wordt het probleem beschreven en een verantwoording waarom een stof beperkt moet worden. In dit geval gaat het dus om PFAS.
De eerste stap is dat een lidstaat bij de ECHA aankondigt dat zij een dossier willen indienen. Dat gebeurt met een Registry of Intention (RoI). Zodra de RoI is ingediend moet de lidstaat binnen een jaar het dossier ingediend hebben. Voor PFAS hebben nu dus 5 landen de RoI ingediend.
Dit is overigens niet het moment dat de lidstaat start met het hele proces. Daarvóór verzamelt de lidstaat al zoveel mogelijk informatie. Soms houden ze ook al consultaties om zoveel mogelijk input te krijgen op het dossier.
STAP 2: Indienen dossier bij ECHA
In het dossier beschrijft de indiener de eigenschappen van de stof(fen), het gebruik en welke blootstelling en emissies naar milieu er zijn. Kortom een beoordeling van de gevaren en risico’s. Ook staat in het dossier wat er volgens de indiener moet gebeuren om de risico’s te beperken of onder controle te brengen. Hoe effectief en hoe praktisch de maatregelen zijn die worden voorgesteld. Het moet uitvoerbaar zijn. Die reflectie moet erin zitten. En er moet een conclusie inzitten. Zijn de risico’s van de stof te beperken of onder controle te brengen? Nee, blijkbaar nog niet.
STAP 3: Beoordeling en advies ECHA
Op het moment dat het dossier wordt ingediend gaat ECHA er mee verder. ECHA controleert of het dossier voldoet aan de vereisten en organiseert een publieke consultatie. Daarin worden specifieke vragen gesteld om de juiste input te krijgen. Bijvoorbeeld over wat de kritische gebruiken zijn van PFAS als er een breed verbod komt. Of hoe snel sectoren met alternatieven kunnen komen. Al het ontvangen commentaar wordt verwerkt en beantwoord in een ‘response to comments’ document. ECHA verwacht in het PFAS dossier nog veel commentaren te ontvangen in de publieke consultatie.
Daarna gaat ECHA verder met het opstellen van de opinies. Dit wordt gedaan door de wetenschappelijke comités Comité Risicobeoordeling (RAC) en het Comité Sociaal Economische Analyse (SEAC). Opinies zijn geen meningen maar wetenschappelijk onderbouwde gezichtspunten. De focus ligt op het wetenschappelijk gehalte en op transparantie.
Voor de publieke consultatie en wetenschappelijke opinie zijn wettelijke termijnen. Afhankelijk van de hoeveelheid input kan ECHA om uitstel vragen. We geven liever goede en onderbouwde input dan dat we opleveren binnen de wettelijke termijn. Op die manier blijft ECHA geloofwaardig en kunnen we naar de Europese Commissie toe een stevige onderbouwing geven.
Deze opinies van RAC en SEAC komen dus bovenop de voorstellen die al in het dossier zijn opgenomen. RAC en SEAC doen de analyse niet opnieuw, maar geven aan of het goed in elkaar zit en onderbouwd is. Indien nodig vullen ze dit nog aan. ECHA geeft een advies hoe zo’n verbod te organiseren en onder welke voorwaarden. Deze fase duurt ongeveer een jaar.
Stap 4: Naar Europese Commissie
Als dit allemaal goed is doorlopen, gaat het dossier samen met de opinies en het advies van ECHA in een brief naar de Europese Commissie. De Europese Commissie maakt in haar restrictievoorstel gebruik van de ECHA-opinies, maar past ook wel eens wat aan. Uiteindelijk nemen de lidstaten een besluit over de restrictie van PFAS.
