Wij moeten trots zijn dat Nederland hierin een voortouw neemt.
“PFAS zitten in ontzettend veel producten die we dagelijks gebruiken. Van het bakpapier dat mijn kinderen gebruiken om te bakken tot de regenjas die ik draag als het regent en de elektronica die in mijn mobiele telefoon zit. Soms zijn PFAS makkelijk te vervangen of niet noodzakelijk. Maar ze worden ook regelmatig gebruikt voor nuttige toepassingen, waar niet zomaar een alternatief voor is. Het is een groep stoffen met veel functionele en indrukwekkende eigenschappen. Maar er zijn ook risico’s voor negatieve effecten op de gezondheid. Toen PFAS nieuw was als brandwerende stof in het Amerikaanse leger, redde het levens. Nu kost het de maatschappij levensjaren”.
We kijken naar hoeveel PFAS er gebruikt worden en hoeveel er vrijkomt. Ook kijken we wat de impact is op de samenleving en het milieu en of er alternatieven zijn.
Analyse
Aan het woord is Tjeerd Bokhout. Als senior consultant werkt hij vanuit Royal HaskoningDHV aan projecten in de voorbereiding van een verbod op PFAS. Nederland werkt daaraan, samen met Denemarken, Zweden, Noorwegen en Duitsland. Royal HaskoningDHV maakt een analyse voor onder andere de elektronica- en energiesector, volgens Bokhout een van de meest complexe sectoren voor PFAS. In deze sectoren worden de specifieke eigenschappen van PFAS gebruikt. Met name waterafstotendheid en hittebestendigheid. Denk aan zonnepanelen, printplaten, kabels. In al die elektronica zit PFAS. Wij kijken naar hoeveel PFAS er gebruikt worden (in tonnage) en hoeveel er vrijkomt. Ook kijken we wat de impact is op de samenleving en het milieu en of er alternatieven zijn. Europa en de progressieve staten van de VS lopen voorop in de aanpak van PFAS, zegt Bokhout. De trend is daar: kijk naar de hele groep en eis veilige vervangers. Dat gaat niet zonder slag of stoot. De industrie zegt dat er voor PFAS geen ‘one size fits all’ is. Zij pleiten voor beoordeling van het risico per stof en gebruik. In Amerika wordt veel geld aan lobby besteed.
Trends
In Canada en Australië zien we volgens Bokhout dezelfde trends. Azië zal naar verwachting de elektronicasector in Europa en Amerika volgen. Een na-ijl effect kan verkort worden als Aziatische landen de producten niet meer in Europa mogen afzetten. 'We moeten niet het pesticiden-scenario herhalen. Die mochten nog heel lang in Europa geproduceerd en geëxporteerd worden. Dan stopt het gebruik dus niet. Handhaving is absoluut onmisbaar. Dit is ook een van de prioriteiten van de Europese Duurzaamheidsstrategie voor chemische stoffen.'
Strategie
In deze duurzaamheidsstrategie stelt de Europese Commissie nu dat er een restrictie op het gebruik van PFAS moet komen. Dit heeft ook effect op andere (dus niet Europese) landen. Het zet de industrie in een hogere versnelling om de negatieve effecten van PFAS te verhelpen en te zoeken naar alternatieven. Bokhout ziet drie mogelijkheden waar de industrie zich op zou moeten richten:
- Zoek naar alternatieve stoffen voor PFAS die wel de nuttige eigenschappen hebben maar niet de schadelijke stoffen. Dit gebeurt al jaren, maar vaak wordt dan toch de ene PFAS vervangen door een andere PFAS. Door PFAS als groep te benoemen wordt deze escape-route afgesloten.
- Zoek naar een alternatieve aanpak, zodat de negatieve eigenschappen niet nodig zijn. Een voorbeeld is PFAS in de mobiele telefoon. PFAS maakt de mobiele telefoon duurzaam, maar veel mensen hebben na een paar jaar toch een nieuwe telefoon. Is de PFAS dan wel nodig voor een mobiele telefoon?
- Als er geen passende vervanging is, maar er is wel sprake van een essentieel gebruik, richt je dan op het verbeteren van de processen van gebruik, hergebruik en terugwinnen van PFAS. Zodat je minimale emissie hebt, of liever helemaal geen emissie. Een grote groep proactieve bedrijven is op alle drie de punten aan het werk. Daar is grote bereidwilligheid. Maar bedrijven die wat verder in de toeleveringsketen zitten, dus die gewoon producten met PFAS gebruiken, zijn zich minder bewust van het gebruik. Het verbod zal ervoor zorgen dat die bedrijven straks ook merken dat deze producten er gewoon niet meer zijn. 'We beginnen te beseffen dat we een uitdaging hebben en daarmee is al de helft van de oplossing geformuleerd. Wij moeten trots zijn dat Nederland hierin een voortouw neemt.'
